Hoe kunt u uw leerling helpen in de kennismakingsfase?
Kinderen met selectief mutisme vallen meestal liever niet op. Ze zijn vaak op hun hoede en houden hun omgeving goed in de gaten. Dat kost veel energie.
We gaan proberen hen te helpen zich meer te ontspannen. We willen laten zien dat we weten wat hun probleem is, dat we weten hoe we ze daarbij kunnen helpen en dat we ze niet zullen overvragen.
Begrip en belangstelling
De leerkracht van Kirsten deed het zo:
Zij had Kirsten gevraagd om haar na schooltijd te helpen met een klusje in de klas. Terwijl ze samen bezig waren zei ze: “Hé Kirsten, laatst hebben jouw moeder en ik samen gepraat. Mama vertelde mij dat jij naar mevrouw ….. toegaat en dat je daar allemaal spelletjes doet. Ze vertelde ook iets over een computerspel. Dat klinkt leuk. En spannend ook. Ik vind het dapper van je zeg, want mama vertelde dat je daar al heel veel durft en dat je nog meer dingen leert durven. Knap hoor.
Ik ben wel een beetje nieuwsgierig. Heb je ook een oefenmap? Mag ik die een keertje zien? Ik weet dat je mij nu nog niet durft te vertellen over alles wat je doet, maar dat geeft niets. Dat hoeft ook nog niet. Durf je je oefenmap al mee naar school te nemen en aan me te laten zien?”
Haal de druk van de ketel
Laat uw leerling weten dat u niet meer van hem verwacht dan hij aandurft. Waarschijnlijk verwacht u helemaal niet dat uw leerling een vraag beantwoordt, omdat u weet dat hij dat nog niet durft. Maar weet uw leerling dat ook?
Sommige kinderen ervaren telkens een gevoel van angst of van falen in dagelijkse situaties in de klas, hoewel u misschien helemaal geen rechtstreekse vragen stelt of heel tevreden bent met een non-verbale reactie. U kunt dit voorkomen door de druk van de ketel te halen. Vertel dat u weet dat hij nu nog geen antwoord durft te geven en dat u dat niet erg vindt.
Stimuleert u uw leerling dan niet om te blijven zwijgen? Ja, eigenlijk wel. Zeg er daarom altijd bij dat u weet dat hij dat gaat oefenen, dat het over zal gaan en dat hij het later wel zal durven. Vertel hoe fijn dat zal zijn, maar dat er geen haast bij is. Hij gaat het eerst in kleine stapjes oefenen.
Afspraken
Spreek met uw leerling af wat u dan wel verwacht en op welke manier hij dat kan doen, zolang hij nog niet durft te praten.
De leerkracht van Timo probeerde hem tot spreken te brengen door te zeggen dat hij hulp moest vragen als hij zijn beker niet open kreeg. Ze hoopte dat hij verleid zou worden door de lekkere chocomel. Al snel bleek dat dit niet werkte. Timo dronk de hele dag niet meer. Andere kinderen gingen voor hem zorgen, waardoor zijn rol nog passiever werd.
Ze zei: “Timo, ik zie dat ik een te moeilijke afspraak met je gemaakt heb. Sorry, dat was niet de bedoeling. Ik wil natuurlijk dat jij ook lekker kan drinken. Maar ik kan je niet helpen als ik niet weet wat je wil. Laten we een nieuwe afspraak maken. Als iets niet lukt dan kom je even naar me toe. Ik ga dan aan jou vragen wat er is. Ik vraag bijvoorbeeld: “Zal ik je beker open maken?” En als dat de bedoeling is, dan knik jij ja met je hoofd.”
Bang zijn en dapper worden
In deze fase leggen we kinderen drie dingen uit over bang zijn, namelijk:
- Dat iedereen wel eens bang of verlegen is. Veel kinderen denken dat ze de enigen zijn. Dat is niet zo en dat willen we laten zien.
- Wat dapper betekent. Soms denken kinderen dat dapper betekent dat je helemaal niet bang bent. Dat klopt niet. Integendeel, dapper zijn betekent juist dat je iets eng vindt en het toch doet.
- Hoe je dapper wordt. Je wordt niet dapper geboren, maar je wordt dapper door nieuwe dingen te proberen en te oefenen.
De uitleg wordt deels in de therapie aangeboden met behulp van spelletjes, kleurplaten en verhalen. Thuis wordt dat herhaald. Misschien kunt u er in de klas ook aandacht aan besteden, bijvoorbeeld door een prentenboek voor te lezen of een thema-les rond een van deze onderwerpen te geven. In het portaal vindt u een lijst van boeken over dit thema en lessuggesties.